"У кожным узросце Пушкін адкрываецца па-рознаму". Магілёўскі рэжысёр пра новую тэатральную прэм'еру
Магілёўскі абласны драматычны тэатр у новым сезоне парадаваў гледачоў прэм'ерай "Маленькія трагедыі" паводле аднайменнага твора класіка рускай літаратуры Аляксандра Пушкіна. Яркі і неардынарны спектакль цікавы сваім філасофскім падтэкстам, тэхнічнымі знаходкамі і візуальным радам, перадае карэспандэнт БЕЛТА.
Асновай спектакля сталі паказальныя гісторыі пра чалавечыя слабасці і заганы, а яго надбудовай - спрэчка пра вечнае паміж Фаўстам і Мефістофелем, якія паўстаюць перад гледачом у белым адзенні, сціраючы грань паміж звыклым разуменнем дабра і зла. У кожнай своеасаблівай прытчы на першы план выходзяць людзі з іх бессэнсоўнай мітуснёй. На фоне манументальных дэкарацый іх маленькія праблемы здаюцца яшчэ больш нікчэмнымі ў параўнанні з вечнасцю. У цэнтры містэрыі - сэнс чалавечага існавання, пошукі сябе і свайго прызначэння.
"У кожным узросце Пушкін адкрываецца па-рознаму: ты мудрэеш, і ён разам з табой, - адзначае рэжысёр Міхаіл Лашыцкі. - З гадамі і жыццёвым вопытам ты пачынаеш разумець матэрыял глыбей, і гэты працэс бясконцы. Магчыма, праз 25 гадоў я вярнуся да гэтага твора і пастаўлю на сцэне зноў, але ўжо зусім інакш. У творы ёсць вечныя пытанні, якія датычацца чалавека. Напрыклад, немагчымасць вырашыць свае праблемы, паглядзець на свет шырэй і адысці ад нязначнага і бытавога - усё тое, што нас зацягвае і стварае адчуванне асуджанасці: чалавек рухаецца зададзеным маршрутам і фінал абяцае быць нярадасным".
Глядач бачыць на сцэне канфлікт герояў з сабой і знешнім светам, і гэта непрымірымая супярэчнасць параджае катастрофу сусветных маштабаў: для дзеючых асоб не застаецца выбару - яны асуджаны на шлях у нікуды. На магілёўскай сцэне "Маленькія трагедыі" гучаць як своеасаблівы рэквіем, які адначасова становіцца і адпяваннем, і апяваннем чалавецтва. Дарэчы, Міхаіл Лашыцкі ўжо звяртаўся да гэтага літаратурнага матэрыялу 25 гадоў таму, і тады прачытанне было іншым. Праз гады яно стала больш складаным, глабальным і структураваным. Разам з тым рэжысёр толькі ставіць перад гледачом праблему, але не вырашае яе, прапануючы гэта зрабіць публіцы.
"Я магу толькі канстатаваць, бо мастак не мае права нічога прапаноўваць, - падкрэсліў Міхаіл Лашыцкі. - Калі гэта адбываецца, узнікае маралітэ і з творчага стану мы проста становімся носьбітамі маралі. Упэўнены, што гэта няправільна: тэатр, як любое іншае мастацтва, створаны для таго, каб звяртаць увагу на нейкую праблематыку, але не адказваць на яе. Мы не маем права рабіць высновы, гэта прэрагатыва гледача. Я магу ўзняць пытанне, але адказаць на яго не магу: кожны сам вызначае для сябе, як яго вырашаць. У канцы шляху мы таксама будзем адказваць самі за сябе - універсальнай інструкцыі няма".
Міхаіл Лашыцкі прапанаваў паглядзець на Пушкіна больш пільна, бо за лёгкасцю і жартаўлівасцю стылю класіка хаваюцца куды больш глыбокія, пранізлівыя і філасофскія сэнсы. У першых трох п'есах, прадстаўленых на сцэне ("Каменны госць", "Скупы рыцар", "Моцарт і Сальеры"), кіпяць чалавечыя страсці: каханне, рэўнасць, скупасць, зайздрасць. Чацвёртая п'еса - "Баляванне ў час чумы" - прадстаўлена аўтарам і рэжысёрам як глабальная катастрофа. Яна задумана як расплата за грахі чалавечыя і заканчваецца просьбай Фаўста, адрасаванай Мефістофелю: утапі іх усіх.
"У чым падман майстра? Пасля першага прачытання Пушкін робіць уражанне павярхоўнае: ну так, вершы - зразумела і банальна, - адзначае Міхаіл Лашыцкі. - Але, калі пачынаеш учытвацца, інакш глядзіш на гэтыя рэчы. І з акцёрамі таксама адбываліся цуды: яны самі мне падказвалі, куды ісці. І чым глыбей яны пранікалі ў матэрыял, тым менш я імі кіраваў. Аляксандр Куляшоў у ролі Сальеры зайшоў у ролю энергетычна, і гэта трансфармацыя - вялікая заслуга самога акцёра. Вольга Мацюшка, якая сыграла Лаўру, прымерала неўласцівае ёй амплуа трагічнай гераіні. Для гэтай ролі яна пераадолела вялікі шлях. Мікалая Раманоўскага, які сыграў скупога Барона, мы наогул пакідалі аднаго на сцэне, і ён гадзінамі рэпеціраваў сам з сабой. У гэтай рабоце я многім абавязаны і ўдзячны акцёрам, у нас з імі была поўная аднадушнасць".
Паводле слоў рэжысёра, складаная і неадназначная работа павінна ўстаяцца, прайсці выпрабаванне часам і знайсці свайго гледача. "Спектакль сапраўды спецыфічны, але ж я не гнаўся за масавасцю, не спрабаваў здзівіць усіх. Акцёры ў гэтай рабоце існуюць зусім на іншым узроўні, і тое, што адбываецца на сцэне не навязваецца гледачу: няхай ён сам знойдзе ўсе патрэбныя сэнсы. У кожнага твора павінен быць свой рытм, сваё разуменне, светапогляд і свая публіка", - сказаў на заканчэнне ён.
Пастаноўка "Маленькія трагедыі" рэалізавана на сцэне Магілёўскага драмтэатра пры падтрымцы Міністэрства культуры РФ і АНА "Рускія сезоны" - міжнароднага культурнага праекта па прадстаўленні рускай культуры за мяжой.-0-